15.09.2025

Dieta w bólu. Co może pomóc, a co zaszkodzić?

Ból przewlekły jest zjawiskiem niezwykle złożonym i zależnym od występowania wielu czynników współistniejących. W ostatnim czasie poszukiwane są niefarmakologiczne metody wspomagające leczenie bólu, pozwalające na zmniejszenie dawek leków przeciwbólowych i ograniczenie bólu. Jednym z modyfikowalnych czynników stylu życia jest właśnie dieta.

Spis treści

• Co można zyskać zmieniając dietę na lepszą?

• Dieta prozapalna-czyli czego unikać

• Dieta przeciwzapalna-czyli co powinno znaleźć się na talerzu

• Podsumowanie

Co można zyskać zmieniając dietę na lepszą?

Zmiana diety może się bezpośrednio wiązać z poprawą bólu poprzez [1,2,3]:

pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, endokrynnego i odpornościowego;
osiągnięcie oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała pozwala na redukcję obciążenia stawów
redukcję przewlekłego stanu zapalnego o niskim nasileniu związanego z występowaniem chorób metabolicznych;
zmniejszenie ryzyka występowania i natężenia niektórych chorób przewlekłych (cukrzycy, nadciśnienia, depresji, stanów lękowych) często wynikających z nieprawidłowej masy ciała.

Dieta prozapalna-czyli czego unikać

Dieta zachodnia bazuje na wysokiej konsumpcji czerwonego mięsa, tłuszczów nasyconych, przetworzonych węglowodanów, soli i napojów słodzonych. Jej popularność na całym świecie [4] wpływa negatywnie nie tylko na nasze samopoczucie, sen, zachorowalność na m.in. cukrzycę, nadciśnienie i hiperlipidemię, ale również na odczuwanie bólu. Przestrzeganie diety zachodniej może wiązać się ze wzrostem wydzielania mediatorów stanu zapalnego przez nasz organizm, przy jednoczesnym spadku wytwarzania czynników przeciwzapalnych, w tym antyoksydantów. Co więcej, przyjmowanie za niskich dawek kwasów omega-3, witamin z grupy B, witaminy D, magnezu, cynku i beta-karotenu jest ściśle związane z występowaniem bólu przewlekłego [5]. Czego unikać [6,7]?

mleka krowiego-jest bogate w kwasy trans, które zwiększają stężenie markerów prozapalnych, oraz nasyconych kwasów tłuszczowych potęgujących stany zapalne;
glutenu-gliadyna i glutenina w nim występujące mogą wyzwalać odpowiedź immunologiczną;
tłuszczy nasyconych i trans- takich jak masło, utwardzane oleje roślinne, wysokoprzetworzone jedzenie typu fast-food;
czerwonego mięsa-można spożywać okazjonalnie, ale jego ograniczenie redukuje objawy u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów;
słodkiego, tłustego, przetworzonego jedzenia-które może wzmagać ból zapalny.

Dieta przeciwzapalna-czyli co powinno znaleźć się na talerzu

Za przykład diety przeciwzapalnej, a zarazem jednej z najzdrowszych diet świata, uznawana jest dieta śródziemnomorska. Jest ona bogata w produkty pochodzenia roślinnego i oliwę z oliwek, umiarkowaną zawartość drobiu i ryb, a także niską zawartość czerwonego mięsa, przetworzonego mięsa, słodyczy i nabiału (pomijając jogurty i sery) [7]. Oprócz możliwej redukcji bólu, wdrożenie diety śródziemnomorskiej potencjalnie poprawia jakość życia. Jest to osiągane dzięki jej właściwościom przeciwzapalnym i redukującym stres oksydacyjny, wpływającym na poprawę jakości snu, obniżenie stresu i poprawę nastroju oraz funkcji kognitywnych [8,9]. Jakie więc składniki warto włączyć na stałe do diety [6,7]?

oliwę extra virgin-jest bogata w antyoksydanty (głównie związki fenolowe) i nienasycone kwasy tłuszczowe;
owoce-są bogate w polifenole, najlepiej wybierać po kilka z różnych kolorów ze względu na zawartość różnych grup związków o właściwościach antyoksydacyjnych;
warzywa-są bogate w antyoksydanty (flawonoidy, karotenoidy, związki fenolowe, izoflawony, indole, witaminy). Zawierają sporo błonnika (szczególnie w skórkach);
jogurty naturalne i kefiry-zawierają bakterie probiotyczne i prebiotyki, redukują stężenie cytokin prozapalnych w jelitach;
jajka- maksymalnie 3 do 4 na tydzień, zawierają karotenoidy, witaminy z grupy B, minerały i cholinę;
kawę-maksymalnie do 3 filiżanek dziennie, jest bogata w związki fenolowe redukujące stężenie cytokin prozapalnych;
rośliny strączkowe-zawierają dużo błonnika, minerałów i witamin, zmniejszają stężenie cytokin prozapalnych.
wodę- ponieważ odwodnienie może prowadzić do nasilenia bólu.

Podsumowanie

Dieta jest jednym z modyfikowalnych czynników, który może mieć istotny wpływ na odczuwany ból. Dieta zachodnia, bogata w przetworzone jedzenie, tłuszcze nasycone i tłuszcze trans, białe pieczywo, czerwone mięso i mleko krowie może pogarszać stan zapalny w organizmie i prowadzić do intensyfikacji bólu. Dlatego warto rozważyć przejście na dietę śródziemnomorską, która jest bogata w produkty pochodzenia roślinnego i oliwę z oliwek, umiarkowaną zawartość drobiu i ryb, a także niską zawartość czerwonego mięsa, przetworzonego mięsa, słodyczy i nabiału (pomijając jogurty i sery). W razie wątpliwości co do jakości swojej diety należy skonsultować się ze swoim dietetykiem.

Źródła: