29.08.2025
Testy diagnostyczne combo-który wybrać?
W trakcie trwania pandemii COVID-19 nastąpił istotny rozwój w dziedzinie samodiagnostyki. Na rynku aptecznym pojawia się coraz więcej testów pomocnych w diagnostyce chorób zakaźnych, często w konfiguracjach combo. Testy combo stanowią wygodną alternatywę do używania kilku testów wykrywających antygeny pojedynczego wirusa.
Spis treści
Rodzaje testów
Testy są dostępne w następujących wersjach:
• 4w1 (COVID-19, Grypa A i B, RSV);
• 5w1 ( COVID-19, Grypa A i B, RSV, ADV);
• 6w1 (COVID-19, Grypa A i B, RSV, ADV, hMPV lub COVID-19, RSV, Grypa A i B, ADV, M.P lub COVID-19, Grypa A i B, RSV, ADV, Strep A);
• 8w1 (COVID-19, Grypa A i B, RSV, hMPV, RhV, ADV, PIV);
• 9w1 (COVID-19, Grypa A i B, RSV, RhV, PIV, ADV, hMPV, M.P).
Co oznaczają skróty na testach?
• COVID-19- test wykrywa obecność antygenów SARS-CoV-2;
• RSV- test wykrywa obecność antygenów syncytialnego wirusa oddechowego;
• ADV- test wykrywa obecność antygenów adenowirusa;
• hMPV- test wykrywa obecność antygenów ludzkiego metapneumowirusa;
• PIV- test wykrywa obecność antygenów wirusa paragrypy;
• RhV- test wykrywa obecność antygenów rhinowirusa;
• M.P- test wykrywa obecność antygenów Mycoplasma Penumoniae;
• Strep A- test wykrywa obecność antygenów Streptococcus A (paciorkowca grupy A).
Różnorodność testów sprawia, że wybór może być utrudniony.
Może powinno się wybrać 9w1 zamiast się rozdrabniać? Jednak czy w każdym wypadku warto kupować testy wykrywające jak największą liczbę patogenów?
Krótka odpowiedź: W większości przypadków wystarczy test 4w1.
Rozbudowana odpowiedź poniżej.
Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym patogenom pod kątem powodowanych przez nie chorób, objawów, a także grup szczególnie na nie narażonych. Pozwoli to na ułatwienie podjęcia decyzji przy wyborze odpowiedniego dla danego przypadku testu.
COVID-19
COVID-19 jest chorobą zakaźną układu oddechowego wywołaną zakażeniem wirusem SARS-CoV-2. Cechują go zróżnicowane i często niespecyficzne objawy, do których należą:
- gorączka;
- dreszcze;
- kaszel;
- przekrwienie śluzówki nosa i wodnisty katar;
- ból gardła;
- uczucie zmęczenia;
- bóle mięśni i głowy;
- utrata smaku bądź zapachu;
- trudności z oddychaniem;
- biegunka;
- nudności i wymioty.
Objawy te rozwijają się zwykle w ciągu 2-14 dni od ekspozycji na wirusa i mogą, lecz nie muszą występować u chorego i [1]. COVID-19 dotyka wszystkich grup wiekowych, ale ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań i hospitalizacji rośnie wraz z wiekiem i występowaniem innych czynników predysponujących. Do czynników pogarszających rokowania chorego na COVID-2019 należą m.in.[2]:
- astma;
- POChP i inne przewlekłe choroby płuc;
- przewlekła niewydolność nerek;
- przewlekłe choroby wątroby;
- mukowiscydoza;
- cukrzyca typu I i II;
- AIDS;
- demencja, choroba Parkinsona;
- schizofrenia, depresja;
- zaburzenia odporności;
- otyłość;
- ciąża obecna bądź niedawno przebyta;
- brak aktywności fizycznej;
- palenie papierosów;
- przyjmowanie kortykosteroidów;
- gruźlica.
Grypa A i B
Grypa jest chorobą zakaźną układu oddechowego wywołaną zakażeniem wirusem grypy A lub B (wirus grypy C powodują łagodne zakażenia nieodpowiadające za epidemie grypy, a wirus grypy D zaraża głównie bydło) [3]. Objawy rozwijają się natychmiast (w ciągu 1-4 dni) i mogą obejmować [4]:
- gorączkę;
- dreszcze;
- kaszel;
- przekrwienie śluzówki nosa i wodnisty katar;
- ból gardła;
- uczucie zmęczenia;
- bóle mięśni i głowy.
Grypa dotyka wszystkich grup wiekowych, ale ryzyko cięższego przebiegu dotyczy głównie [5]:
- dzieci poniżej lat 2;
- dorosłych powyżej 65 r.ż.;
- ciężarnych;
- chorych na astmę, POChP i inne przewlekłe choroby płuc;
- osób po zawale;
- osób z zespołem metabolicznym;
- chorych na przewlekłą niewydolność nerek i przewlekłe choroby wątroby;
- osób z zaburzeniami metabolicznymi.
RSV
Syncytialny wirus oddechowy powoduje choroby układu oddechowego u osób w każdym wieku. Objawy rozwijają się w ciągu 4 do 6 dni od ekspozycji na patogen i mogą obejmować [6,7]:
- katar;
- zatkany nos;
- spadek apetytu;
- kaszel;
- ból głowy;
- gorączkę;
- zmęczenie;
- świszczący oddech.
Symptomy RSV są zwykle łagodne, choć niektóre osoby mogą przechodzić RSV ciężko (a nawet wymagać hospitalizacji). Do czynników ryzyka zalicza się m.in. [7]:
- wiek niemowlęcy (szczególnie wcześniaki i dzieci z zaburzeniami odporności);
- wiek > lub = 50 r.ż. w połączeniu z niewydolnością serca, astmą lub POChP;
- wiek > lub = 75 r.ż.
- przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego;
- przewlekłe choroby układu oddechowego;
- przewlekłą niewydolność nerek.
ADV
Adenowirusy powodują szereg objawów ze strony układu oddechowego, pokarmowego, rzadziej moczowego,niezależnie od wieku. Do objawów mogą należeć:
- gorączka;
- ból gardła;
- zapalenie oskrzeli;
- zapalenie płuc;
- zapalenie spojówek;
- nieżyt żołądka i jelit.
Do cięższego przebiegu choroby predysponują:
- osłabienie odporności (w tym przyjmowanie leków obniżających aktywność układu odpornościowego);
- choroby układu sercowo-naczyniowego;
- choroby układu oddechowego [8].
hMPV
HMPV może powodować objawy ze strony dróg oddechowych u osób w każdym wieku, choć szczególnie u niemowląt i dzieci poniżej 5 r.ż.. Objawy rozwijają się w ciągu 3-6 dni od ekspozycji na patogen [9] i mogą obejmować [10]:
- kaszel;
- gorączkę;
- ból gardła;
- katar;
- ból głowy i ciała;
Symptomy powodowane przez hMPV zwykle są łagodne, ale u osób obciążonych czynnikami ryzyka choroba może mieć cięższy przebieg. Wspomniane czynniki ryzyka obejmują [10]:
- wiek niemowlęcy;
- starszy wiek;
- astmę;
- POChP;
- osłabienie odporności (w tym przyjmowanie leków obniżających aktywność układu odpornościowego).
PIV
Choć na paragrypę może zachorować każdy, zapadają na nią najczęściej niemowlęta, małe dzieci, oraz osoby z osłabionym układem odpornościowym. Do objawów paragrypy zalicza się m.in.:
- gorączkę;
- katar;
- kaszel;
- kichanie;
- ból gardła.
- ból ucha;
- zmniejszony apetyt.
U dzieci wirus paragrypy może powodować dodatkowo:
- zapalenie płuc;
- zapalenie oskrzelików;
- zapalenie oskrzeli;
- podgłośniowe zapalenie krtani (tzw. krup wirusowy) [11].
RhV
Rinowirusy są najczęstszą przyczyną przeziębienia i w większości infekcje nimi są bezobjawowe lub przebiegają bardzo łagodnie. Objawy (jeśli w ogóle wystąpią) pojawiają się w ciągu 12-72 godzin i mogą obejmować [12]:
- podrażnienie śluzówki nosa, uczucie suchości w nosie;
- ból i podrażnienie gardła;
- zatkany nos;
- kichanie;
- kaszel;
- zmęczenie;
- utratę smaku i/lub zapachu.
M.P
Mycoplasma Pneumoniae najczęściej dotyka dzieci w wieku szkolnym oraz młodych dorosłych. Czynnikami ryzyka są właśnie wiek oraz przebywanie w zatłoczonym środowisku, a także osłabiona odporność i przewlekłe choroby płuc. Objawy rozwijają się w okresie od 1. do 4. tygodni od infekcji [13] i obejmują [14]:
- kaszel;
- gorączkę;
- ból głowy;
- złe samopoczucie;
- ostre zapalenie gardła;
- duszności;
- zapalenie płuc.
U dzieci poniżej lat pięciu zakażenie może się również manifestować poprzez [14]:
- biegunkę;
- wymioty;
- świszczący oddech;
- katar.
Strep. A
Paciorkowce grupy A są bardzo zaraźliwe, a infekcje z ich udziałem mogą przebiegać w sposób zróżnicowany-łagodnie lub wręcz kończyć się śmiercią. Do objawów i chorób powodowanych przez te bakterie należą m.in. [15,16]:
- objawy grypopodobne (podwyższona temperatura, ból mięśni)
- liszajec zakaźny;
- szkarlatyna;
- paciorkowcowe zapalenie gardła;
- zapalenie tkanki łącznej (skóry i tkanki podskórnej);
- ból gardła;
- nudności;
- wymioty.
Zakażenia paciorkowcowe dotykają zarówno dzieci, jak i dorosłych. Do ciężkiego przebiegu i powikłań predysponują:
- równocześnie przebiegające infekcje wirusowe;
- choroby nowotworowe;
- przewlekłe choroby serca, nerek, wątroby lub płuc;
- cukrzyca;
- osłabienie odporności (w tym przyjmowanie leków obniżających aktywność układu odpornościowego);
- otyłość;
- wiek powyżej 65 r.ż..
Wybór testu
Analizując częstość występowania chorób u poszczególnych grup osób, w większości przypadków wystarczy test 4w1 (COVID-19, Grypa A i B, RSV), w razie negatywnego wyniku test w kierunku paciorkowców, o ile lekarz nie zaleci inaczej. W razie zachorowania niemowląt lub małych dzieci można zdecydować się na test w kierunku PIV, natomiast u dzieci oraz osób starszych na hMPV. U dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz studentów można dodatkowo rozważyć test w kierunku mykoplazmy.
Źródła:
12. Mutsuo Yamaya, Akiko Kikuchi, Mitsuru Sugawara, Hidekazu Nishimura, 2023. Anti-inflammatory effects of medications used for viral infection-induced respiratory diseases.